ဝံတဖၣ်အတၢ်ကစီၣ်

၁၉ဝ၆ နံၣ် World Series ဖျၢၣ်ဒိတၢ်လိာ်ကွဲ တချုးစးထီၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် ၦၤကွဲးတၢ်လိာ်ကွဲအဂ့ၢ် ဟယူး ဖိၤလၤတၣ် (Hugh Fullerton) ပာ်ဖျါဆိအတၢ်ထံၣ်လၢအၦဲၤဒီး တၢ်ကူၣ်သ့န့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးဝဲ Chicago Cubs, တၢ်လိာ်ကွဲဖျၢၣ်ဒိတဖု, ပှၤမုၢ်လၢ်လၢအကမၤနၢၤတၢ်န့ၣ်, ကမၤနၢၤဝဲဒၣ်ထဲ တၢ်လိာ်ကွဲ ခံဘျီတဘျီ, ဒီးတၢ်ပြၢတၢဒီးသၢန့ၣ် တမၤနၢၤတၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးတၢ်ပြၢလွံၢ်ဘျီတဘျီန့ၣ် ခီဖျိလၢတၢ်စူၤအဃိ ပှၤတလိာ်ကွဲဘၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်အစံးဝဲအသိး, ဘၣ်ဝဲဒၣ်ခဲလၢာ် န့ၣ်လီၤ. လၢခံ, ဖဲ ၁၉၁၉ နံၣ်န့ၣ် အဝဲအတၢ်သ့ပဲာ်ထံနီၤဖးတၢ်န့ၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်, လၢ World Series တၢ်လိာ်ကွဲပြၢအပူၤ ၦၤလိာ်ကွဲတၢ်ဖိတနီၤ တူၢ်ရှူအသးန့ၣ်လီၤ. ဖိၤလၤတၣ် ဆိကမိၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ဒိးန့ၢ် ကျိၣ်စ့လၢ ၦၤတၤကျိၣ်တၤစ့တဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲဘၣ် တၢ်နံၤဘၣ်ဖၣ်လဲအီၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်တဘျီအံၤစ့ၢ်ကီး, အဝဲတယာ်ဆိတၢ်န့ၣ် ဘၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဖိၤလၤတၣ်န့ၣ် တမ့ၢ်ဝံဘၣ်, မ့ၢ်ဒၣ်ၦၤကူၣ်သ့တဂၤလၢ အဃုသ့ၣ်ညါမၤလိ တၢ်အုၣ်သးန့ၣ်လီၤ. ဝံယံးရမံယၤမ့ၢ် ဝံအမ့ၢ်အတီ လၢအတၢ်စံးကတိၤဆိတၢ်တဖၣ် လၢထီၣ်ၦဲၤထီၣ်ဝဲထီဘိန့ၣ်လီၤ. ယံး…

ပျဲအလဲၤ

တၢ်ဆါလံာ်လဲၢ်အကျးကစၢ်လၢ ကံး(သ) (Keith) မၤတၢ်အလီၢ်န့ၣ် လဲၤဟးကသုၣ်ကသီဆူတၢ်လီၢ်အယံၤ အိၣ်ဒံးဒၣ်ထဲခံသီဘၣ်ဆၣ် က့း(သ) ဒ်အမ့ၢ်ကျးကစၢ်အစုတီၤတဂၤအံၤ အသးဘၣ်ကိၢ်ဘၣ်ဂီၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဖံးတၢ်မၤတဖၣ်လဲၤတရံးသးဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဆၣ်, က့း(သ)န့ၣ် ဘၣ်ယိၣ်ဝဲလၢ တၢ်ပၢဆှၢသုးကျဲၤလံာ်လဲၢ်အကျးအတၢ်မၤန့ၣ် တမ့ၢ်မၤဝဲကန့ၢ်ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်အဃိ, အဝဲဃ့ၢ်ဝ့ၤဝီၤဒီး သုးကျဲၤမၤတၢ်, လၢအကြၢးမၤတဖၣ်ခဲလၢာ်လီၤ.

လၢခံကတၢၢ်န့ၣ် အတၢ်မၤကစၢ်ကတိၤတၢ်ဒီးအီၤလၢ ကလံၤဒၢ ဒီးစံး “ဆိကတီၢ်ကွံာ်” “တၢ်လၢနကဘၣ်မၤတဖၣ်န့ၣ် မၤထွဲတၢ်နဲၣ်ကျဲတဖၣ်လၢလီလံာ်ပရၢအပူၤ, လၢယကွဲးဆှၢန့ၢ်နၤ တနံၤဘၣ်တနံၤန့ၣ်တက့ၢ်. က့း(သ)ဧၢႇ ဘၣ်ယိၣ်တၢ်တဂ့ၤ. ပှၤလၢအကဘၣ်ဟံးန့ၢ်မူဒါန့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်ယၤလီၤ. တမ့ၢ်နၤဘၣ်” န့ၣ်လီၤ.

ဖဲတၢ်ဒုးတၢ်ယၤကဲထီၣ်ဒီး ထံကီၢ်အဂၤတဖၣ်အဆၢကတီၢ်, ၦၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ဒိးန့ၢ်တၢ်ကတိၤဒ်သိးအံၤလၢကစၢ်ယွၤအအိၣ် - စံး ၄၆:၁ဝ ပာ်ဖျါဝဲ “အိၣ်ဃိကလာ်” န့ၣ်လီၤ. အခီပညီန့ၣ် “ဆိကတီၢ်သုတၢ်ဂဲၤပျုၢ်ဂဲၤဆှး” ယွၤအဲၣ်ဒိးစံးဝဲ “ပိာ်ထွဲမၤထွဲ ဒ်သိးယစံးဘၣ်သု. ယကဒုးတၢ်လၢသုဂီၢ်” န့ၣ်လီၤ. ယွၤတစံးဘၣ် ၦၤအံၣ်စရ့လးဖိလၢ ကဘၣ်မ့ၢ်ၦၤတတြီဆၢတၢ်, မ့တမ့ၢ်ဘၣ်ဒီး ကဘၣ်သးမံသးမုာ်လၢ အတၢ်ဒၣ်ဝဲဘၣ်. မ့မ့ၢ်ကဘၣ်အိၣ်ဃိကလာ် လၢတၢ်သးဆူၣ်သးဂဲၤအပူၤ - ကဘၣ်ဒိကနၣ်ကစၢ်ယွၤ လၢတၢ်သးတီအပူၤ,…

တၢ်တူၢ်လိာ်မုာ် ၦၤတခီဘီမုၢ်ဖိ

ယူၣ်ကရ့ (Ukrainian) ပိာ်မုၣ်ဒီးဖိသၣ် လၢအကထိတဖၣ်အကထိ, ဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးလၢတၢ်ဒုးတၢ်ယၤ, ဒီးဟဲတုၤဝဲဆူ ဝ့ၢ်ဘၢ်လ့ၣ် (Berlin) အလ့ၣ်မ့ၣ်အူသန့န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ထံၣ်န့ၢ်တၢ်လီၤကမၢကမၣ် တမံၤ - ၦၤကၠၢမနံၣ်ဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဒူၣ်ထၢတဖၣ်ဖီၣ်ဃာ်, နီၢ်ကစၢ်မၤတၢ်ပနီၣ် တၢ်ဟ့ၣ်လီၢ်အိၣ်ကဒုလၢ အဝဲသ့ၣ်အဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ပနီၣ်တခါပာ်ဖျါဃာ် “တူၢ်လိာ်ၦၤခံဂၤသ့”လီၤ. မ့မ့ၢ်အဂၤတထံၣ်န့ၣ် တၢ်ကွဲးအသး “ဒၢးဖးဒိၣ်ဒိးန့ၢ်သ့” န့ၣ်လီၤ. ဖဲအထံၣ်ဘၣ်တၢ်သံကွၢ်လၢ ဘၣ်မနုၤအဃိ အဝဲသ့ၣ် သးအိၣ်ဟ့ၣ်တၢ်တူၢ်တံၤတူၢ်တမှံၤဒ်သိးန့ၣ်လဲၣ်ဒီး, ပိာ်မုၣ်တဂၤစံးဆၢဝဲ ဖဲအမိၢ်ဘၣ်ဟးထီၣ်ဃ့ၢ် ပူၤဖျဲးအသးလၢ နၣ်စံၢ်(Nazis)အဆၢကတီၢ်, အမိၢ်န့ၣ်လိၣ်ဘၣ် တၢ်အိၣ်ကဒုအလီၢ်အဃိ, အဝဲ သးအိၣ်မၤစၢၤၦၤဂၤ ဒ်သိးအံၤန့ၣ်လီၤ.

လံာ် ၅ မိၤရှ့အပူၤန့ၣ် ကစၢ်ယွၤမၢၦၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ကအံးထွဲကွၢ်ထွဲၦၤလၢ အအိၣ်ယံၤဒီး အဟံၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. ၅မိၤ ၁ဝး၁၈ ပာ်ဖျါဝဲ ယွၤမ့ၢ်တၢ်ဒီသဒၢလၢ ဖိၣ်ဃဲတဖၣ်, မုၣ်ကမဲတဖၣ်, ဒီးၦၤတခီဘီမုၢ်ဖိတဖၣ်အဂီၢ်အဃိန့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၁၉ အပူၤ စံးဘၣ်ပှၤလၢ “အဂ့ၢ်ဒ်အံၤႇ သုမ့ၢ်တ့ၢ်ၦၤတခီဘီမုၢ်ဖိ လၢကီၢ်အဲၤကူပတူးအပူၤလီၤ” အဃိ, ၦၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်…

အိၣ်ဘှီၣ်ကလာ်

လၢထံကမါဒၢးဖးဒိၣ်လီၤဆီအပူၤ ယနီၢ်ကစၢ်န့ၣ် ထီၣ်ဖီလၢထံဖီခိၣ်မုာ်မုာ်ခုၣ်ခုၣ်, ဒီးဒၢးန့ၣ် ခံးလီၤဝဲႇ ဒီးတၢ်ဒ့လၢအသီၣ်ကပုာ်လုးဖိန့ၣ် အကလုၢ်ဘှ့ၣ်ထီၣ်ဝဲလီၤ. ယဖးဘၣ်လၢ ထံကမါဒၢး ဖးဒိၣ်လီၤဆီတဖၣ်အံၤ မၤစၢၤဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်မၤမုာ်ထီၣ်က့ၤ ပသးအတၢ်ဝံဃၢ ဒီးတၢ်ဘၣ်ယိၣ် ဘၣ်ဘီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်မၤအသးဒ်သိးအံၤန့ၣ် ယတကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ် နီတဘျီ ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. လီၤဂာ်ဒ် ဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်တဖၣ်အိၣ်ကတီၢ်, ဒီးယနၢ်ဟူဘၣ်က့ၤ ယတၢ်ဆိကမိၣ်အယိာ်ကတၢၢ်တဖၣ် ဖျိဖျိဖျါဖျါန့ၣ်လီၤ. ယလဲၤခီဖျိဘၣ်ဒ် တၢ်က့ၤဘၣ်လိာ်ဘၣ်စး, ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဂံၢ်ဘါသီ, ဒီးဒုးသ့ၣ်နီၣ်က့ၤယၤလၢ တၢ်လၢတၢ်အိၣ်ဘှီၣ်ကလာ်န့ၣ် အိၣ်ဒီးအစိကမီၤန့ၣ်လီၤ.

ဒ်သိးပကဘှါဆှဲ ပတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်လၢတနံၤဘၣ်တနံၤအဂီၢ်န့ၣ်, ကစၢ်ယွၤမၤသီထီၣ်က့ၤ ပဂံၢ်ဘါ, ဒီးဟ့ၣ်ပှၤတၢ်ကူၣ်သ့လၢပလိၣ်ဘၣ်တဖၣ်န့ၣ်အဃိ, ပအိၣ်ဘှံးမုာ်မုာ်ခုၣ်ခုၣ်, ဒီးပအိၣ် ဘှီၣ်ကလာ်လၢယွၤအမဲာ်ညါသ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. စံး ၃၇:၇ စံးဝဲလၢ ဖဲပအိၣ်ဘှီၣ်ကလာ်, မၤဘှ့ၣ် မၤဘှီၣ်တၢ်အသီၣ်, ဒီးလၢပတၢ်အိၣ်မူအပူၤ ပမ့ၢ်မၤပျီကွံာ် တၢ်လၢအမၤဒံဝ့ၤဒံဝီၤပသးတဖၣ်န့ၣ်ဒီး ကစၢ်ယွၤကဒုးဆူၣ်ထီၣ်က့ၤပဂံၢ်ပဘါ ဒ်သိးပနၢ်ဟူဘၣ် ယွၤအကလုၢ်ကပုာ်လုး, ဖျိဖျိဖျါဖျါ ကသ့ အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်မၤမုာ်မၤဂၢၢ်သးအတၢ်သ့ၣ်ညါဒၢးလီၤဆီဒ်သိးအံၤတဖၣ် မ့ၢ်တၢ်အိၣ်ဘှ့ၣ်အိၣ်ဘှီၣ်အလီၢ် အက့ၢ်အဂီၤတမံၤဘၣ်ဆၣ် ဒ်သိးပကရ့ဒီးအီၤအဂီၢ် ကစၢ်ယွၤဟ့ၣ်ၦၤ ကျိၤကျဲကဆှီဒီဖိတဘိ…

တၢ်ကူၣ်သ့ဒ်လဲၣ်တမံၤလဲၣ်

၂ဝ၁၈ နံၣ် တချုး အံး(စ)ထၢၣ်အမုၢ်နံၤန့ၣ် ၦၤအၢဖိလၢအမၤစုဆူၣ်ခီၣ်တကးတၢ်တဂၤ ဟဲနုာ်ဆူ ဖၠါပူၤႇ မၤသံၦၤခံဂၤဒီး လၢတၢ်အုၣ်ခီၣ်အဂီၢ်က့ၤဖီၣ်ပိာ်မုၣ်တဂၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ကျဲးစၢးမၤထူၣ်ဖျဲး ပိာ်မုၣ်အံၤ တကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဘၣ်န့ၣ်ဒီး ပၢၤကီၢ်တဂၤစံးကတိၤဟ့ၣ်ကူၣ်ဝဲ ၦၤအၢပှၤသီန့ၣ်လၢ ကပျၢ်ကွံာ်ပိာ်မုၣ်န့ၣ်ဒီး အလီၢ်န့ၣ် လၢတၢ်အုၣ်ခီၣ်အဂီၢ် ကဖီၣ်ဟံးဃာ်အီၤန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ကတိၤလၢအဟ့ၣ်ကူၣ်တၢ်တထံၣ်အံၤ, ဒီချၢလိာ်သးဒီး တၢ်ကတိၤကူၣ်သ့လၢ ညီနုာ် ၦၤအါဂၤသ့ၣ်ညါဟံးဃာ်တဖၣ်အဃိဒီး ကဲထီၣ်တၢ်လီၤကမၤကမၣ်ဖးဒိၣ်န့ၣ်လီၤ. social media အလိၤပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ကတိၤလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်, တၢ်ကတိၤဟ့ၣ်ကူၣ်တၢ်တဖၣ်လၢ အဘၣ်တၢ်စံးကတိၤ အီၤလၢပှၤမံၤဟူသၣ်ဖျါတဖၣ်, နမ့ၢ်ထံၣ်ဒီး ထီဘိန့ၣ်နစံးသ့လၢ စိၤဆၢကတီၢ်လုၢ်လၢ်ဆဲးလၤတမံၤ “အတၢ်ကူၣ်သ့” န့ၣ်လီၤ. တၢ်တဲဒိးကတိၤဒိးဟ့ၣ်ကူၣ်တၢ် လၢပှၤသ့ၣ်ညါအါတထံၣ်စံးဝဲ “သးသမူ အတၢ်လဲၤလၢအဒုးသူၣ်ဟူးသးဂဲၤပှၤအဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်ပအိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤဒ်ပပာ်ပညိၣ်မံမီၢ်ဝဲ အသိး” န့ၣ်လီၤ. အဂၤန့ၣ်စံးဝဲလၢ “အဲၣ်လီၤနသးဒၣ်နဲအဆိႇ ဒီးတၢ်ခဲလၢာ်ကဘၣ်လိာ်ဘၣ်စး ဝဲန့ၣ်လီၤ”. သၢထံၣ်တထံၣ်စံးဝဲလၢ “လၢနဂီၢ်မၤတၢ်လၢနကဘၣ်မၤ” န့ၣ်လီၤ. ပၢၤကီၢ်တဂၤအံၤ မ့ၢ်မၤပိာ်တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဒ်သိးအံၤတဖၣ်န့ၣ် အဝဲကကွၢ်ဆိတၢ်လၢ အဂီၢ်ဒီးကဃ့ၢ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်မၢဖိစီၤယၤကိာ်စံးဝဲ, လၢဟီၣ်ခိၣ်အံၤ တၢ်ကူၣ်သ့အိၣ်ဝဲခံကလုာ် - တၢတထံၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢ အဘၣ်ဃးဒီးဟီၣ်ခိၣ်,…